Σύνθετη λέξη είναι η λέξη Μυλοπόταμος ή το Μυλοπόταμο με απαράλλακτο το β’ συνθετι­κό (ποταμός) από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Είναι άλλωστε γνωστό ότι πολλά αρχαία ονόματα σε -ος παραμένουν αμετάβλητα (πρβλ. ουρανός, άνθρωπος, άγγελος, άνεμος, ποταμός, θεός, Όλυμπος) από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα.

Πραγματικά ο ποταμός, με τη βασική κοίτη του και τις κοίτες των ρυακιών του, διασχίζει την περιοχή της (πρώην) επαρχίας Μυλοποτάμου, διαβρέχει, στραγγίζει και ζωογονεί όλη την περιοχή και έδωσε σ' αυτήν το όνομα του, με τρεις διαφορετικές λέξεις ως α' συνθετικό.

Το α' συνθετικό της λέξης Μυλοπόταμος είναι η λέξη ο μύλος (=η μυλόπετρα, ο νερό­μυλος, ο μύλος, που με αξιοποίηση της υδατόπτωσης αλέθει σιτηρά). Προήλθε από την ύπαρξη πολλών νερόμυλων κοντά στην κοίτη του ποταμού. Παράλληλα με το α' συνθετικό: μύλο-, υπάρχει επίσης ως α' συνθετικό η λέξη Αυλό- (στη μορφή της λέξης: Αυλοπόταμος που διασώζεται στην ονομασία της Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου).

Υπάρχει ακόμα και η άλλη μορφή της λέξης-προσωνυμίας του ποταμού με διαφορετικό α' συνθετικό: ΓεροΤεροπόταμος. Η σημερινή μορφή της λέξης Γεροπόταμος μας οδηγεί στην παλαιότατη και διάρκειας πολλών αιώνων μορφή του ονόματος του ποταμού και όλης της περιοχής. Η επιβίωση της πρώτης ονομασίας του ποταμού αξιοποιήθηκε για την ονο­μασία του Καποδιστριακού Δήμου Γεροποτάμου.

Κατά την άποψη μου, ο ποταμός πήρε το όνομα Ιερός- Ιεροπόταμος > ίεροπόταμος από το γεγονός ότι στα νερά που μεταφέρει κάθε χρόνο περιλαμβάνονται και τα νερά της βρο­χής ή εκείνα από το λιώσιμο του χιονιού που έχουν αγγίξει το ιερό των ιερών της αρχαιό­τητας, το Ιδαίον Άνιρον. Εκεί, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, γεννήθηκε, διαφυλά­χθηκε, ανατράφηκε και τάφηκε ο Δίας.

Ανάλογο φαινόμενο παρατηρείται σε τοπωνύμια που απαντούν σε πολλά μέρη του Ελλη­νισμού με α' συνθετικό Γερο=Ιερο: Γερολιμένας (Μάνη), Γερολιμάνι (Πόρος-Δήλος), Γερό-νησος (Κύπρος), Γεροκηπιά (Κύπρος), Γερόλιμνο (Χίος), Γερόβουνο (Εύβοια), Γερονομή (Νίσυρος), Γερόλακκος (Χανιά), Γερόσπηλιος (Νάξος).

Την άποψη μου αυτή ενισχύει το γεγονός ότι υπάρχει και άλλος ένας Γεροπόταμος στη Μεσαρά, κοντά στο Τυμπάκι. Είναι ξεροπόταμος, ρυάκι πολλών χιλιομέτρων. Πηγάζει και από τη νότια πλευρά του Ψηλορείτη και εκβάλλει στον κόλπο της Μεσαράς (Μάταλα). Και ο Γεροπόταμος της Μεσαράς μεταφέρει στην κοίτη του σταγόνες του νερού της βροχής και  του χιονιού που άγγιξε το Ιδαίον Άντρον. ΓΓ αυτό ιεροποιήθηκε στη συνείδηση (στην προ­χριστιανική ελληνική θρησκεία) και στη γλώσσα των αρχαίων κατοίκων της περιοχής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σταγόνες από τη βροχή ή από το λιώσιμο του χιονιού που αγ­γίζουν το Ιδαίον Άντρον καταλήγουν στο οροπέδιο της Ίδης (=Νίδας). Εκεί, αν δεν απορ­ροφηθούν από το προσχωσιγενές έδαφος, λιμνάζουν τα νερά της ευρύτερης περιοχής.

Από βουλίσματα που βρίσκονται στο βόρειο και στο νότιο τμήμα του οροπεδίου της Νίδας καταλήγουν στους δύο ποταμούς: Ιεροπόταμο > ίεροπόταμο της περιοχής Μυλοπο-τάμου και Ιεροπόταμο > ίεροπόταμο της Μεσαράς.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΕΛΑΝΤΑΚΗΣ