Ζωνιανά
Το χωριό Ζωνιανά είναι ένα ορεινό χωριό της επαρχίας Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνου της Κρήτης. Είναι χτισμένο στους βόρειους πρόποδες του Ψηλορείτη σε υψόμετρο περίπου 640 μέτρων. Είναι ένα χωριό 1500 κατοίκων περίπου, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι θρύλοι και οι παραδόσεις που το συνοδεύουν χάνονται στα βάθη των αιώνων.
Η ιστορία του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων αφού η ίδρυση και το όνομά του σχετίζονται με το Δία σύμφωνα με το θρύλο και ταυτίζεται με την ιστορία της Αξού αφού η περιφέρεια του ήταν μέρος του βασιλείου της όπως και η περιοχή των Ανωγείων.
Σαν ξεχωριστός οικισμός αναφέρεται από το Barozzi το 1577 με το όνομα So. Από τότε αρχίζει η χωριστή ιστορία του χωριού για την οποία όμως δεν έχομε γραπτά ντοκουμέντα μέχρι το 1821. Το πρόσφατο όμως παρελθόν και το παρόν των Ζωνιανών φωτογραφίζουν και το απώτερο παρελθόν. Σίγουρο είναι ότι δεν το κατοίκησαν ποτέ κατακτητές Σαρακηνοί, Ενετοί, ή Τούρκοι, ότι ο πληθυσμός του ήταν πάντοτε αμιγώς Ελληνικός και ότι δεν απουσίασε από κανένα προσκλητήριο της πατρίδας.
Στην επανάσταση του 1770 συμμετείχαν όπως μπορούσαν βοηθώντας καταδιωγμένους Σφακιανούς.
(Γράφει ο κ. Δημήτρης Παρασύρης συνταξιούχος δάσκαλος)