skip to main content

Αγγελιανά

Βρίσκεται σε υψόμετρο 90 μ. και σε απόσταση 23,5 χλμ. από το Ρέθυμνο.

Αποτελείται από τούς συνοικισμούς Μετόχια τού Κάμπου και Σκλοπιανά ή Σκλιπιδιανά. Στην κοι νότητα υπάγονται και οι οικισμοί Χανοθιανά, κάτ. 20, υψ. 80 και Χάνι Αλεξάνδρου,κάτ. 64, υψ. 63μ.

Δεν αναφέρεται σε καμμιά βενετσάνικη απογραφή ενώ αναφέρεται στην τούρκικη του 1671 με 29 χαράτσα. (Ν. Σταυρινίδη, Μεταφράσεις B', σ, 131). Συνεπώς υπήρχε και κατά τη Βενετοκρατία. To 1881 αναφέρεται στο δήμο Μελιδονίου με 182 Χριστιαν. και 15 Τούρκ. κάτ. To 1900 αναφέρεται στον ίδιο δήμο με 195 κατ. Στην απογραφή τού 1928 αποτελεί δική του κοινότητα με216κάτ.,το 1940με303,το Ι951με251,το 1961 με 694καιτο 1971 με578. Και στην απογραφή του 1981 με 569 κατ.

Στα Αγγελιανά υπήρχε μοναστήρι που μέχρι τις αρχές του 20ού αι. ανήκε στη Μονή Προδρόμου Ατάλης Μπαλί. Είχε μεγάλη περιουσία ενώ ακόμα διατηρούνται ερείπια κελιών στη γύρω περιοχή. Στο τοπωνυμικό Αρχείο πάντως αναφέρεται ως «Μονή Αγίου Αντωνίου και εκκλησία Αγίου Αντωνίου παλαιά»

Η πιθανότερη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος του χωριού είναι από το γεγονός ότι το χωριό παλιά αποτελούσε σταθμό αγγελιοφόρων. Πριν την Τουρκοκρατία λέγεται ότι υπήρχε ένας αγγελιοφόρος που λεγόταν Αγγελής και έκανε τη διαδρομή Αγγελιανά - Πάνορμο. Για το πότε κτίστηκε το χωριό δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες. Το 1983 από ανασκαφές της αρχαιολογικής υπηρεσίας βρέθηκε ένας τάφος υστερομινωικής εποχής. Μεταξύ των ευρημάτων του τάφου είναι πέντε λάρνακες και πολλά κτερίσματα. Σε βενετσιάνικη απογραφή, αναφέρεται στην περιοχή οικισμός με το ενετικό όνομα Δαλάμβελος. Αναφέρεται πρώτη φορά στην τουρκική απογραφή του 1671 με 29 χαράτσια.

Οι κάτοικοι του θεωρείτε ότι κατάγονται από τα Σφακιά. Παλιότερες οικογένειες είναι οι Οικονομάκηδες, Τζωρτζάκηδες, Πλατοκάκηδες, Δροσουλάκηδες. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και ελάχιστα με την κτηνοτροφία. Την εποχή της Τουρκοκρατίας το χωριό κατοικούσαν Τούρκοι αγάδες. Κάποιος Τούρκος, που ονομαζόταν Σεΐτ Αγάς, έμενε σ' έναν ενετικό πύργο στον οποίο είχε τοποθετήσει σκοπιές, για να προστατεύσει την περιουσία του από τους κλέφτες. Στον ίδιο πύργο ζούσε και ο Αλή Μπέης. Οι κάτοικοι έκρυβαν σε καλύβες ακόμα και σε εκκλησίες τη συγκομιδή τους, για να την προστατεύσουν από τους Τούρκους επιδρομείς που έρχονταν από το Ρέθυμνο. Ο Πάνος Κορωναίος με εθελοντές και ντόπιους επαναστάτες επιτέθηκε εδώ στον Ομέρ Πασά, το 1867, με μεγάλη επιτυχία. Το 1868 ο τουρκικός στρατός θέλησε να κτίσει πύργους στο Μπαλί και στο Φόδελε, για να ελέγχει την περιοχή από τους επαναστάτες. Στα 1910 οι Τούρκοι άρχισαν να πουλούν τα τσιφλίκια τους στους Έλληνες - τα τσιφλίκια αυτά των Τούρκων ήταν τα καλύτερα της περιοχής- και κατέφυγαν στο Ρέθυμνο.

Κατά την πτώση των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, στη θέση Λατζιμά, πολλοί κάτοικοι πολέμησαν εναντίον τους. Σε αντίποινα για τη συμμετοχή των κατοίκων, οι Γερμανοί συνέλεβαν τέσσερα άτομα και τα εκτέλεσαν στη θέση Εσταυρωμένος. Τους εκτέλεσαν μετά από μια βδομάδα, αφού τους έβαλαν και άνοιξαν λάκκους, μέσα στους οποίους τους έριξαν πυροβολώντας τους. Στη συνέχεια οι Γερμανοί κατέλαβαν το χωριό και συχνά έστελναν χωριανούς στο Τυμπάκι για αγγαρείες. Τον Οκτώβριο του 1943 οι Γερμανοί έφυγαν από το χωριό.

Στα Αγγελιανά υπάρχουν και οι παρακάτω εκκλησίες: Ευαγγελισμός της Θεοτόκου ή Ευαγγελιστρία ( στην ίδια εκκλησία λατρεύονται ο Άγιος Κωνσταντίνος και η Αγία Αικατερίνη), Αγία Τριάδα (1832) στη θέση Σκλοπιανά, Άγιος Ιωάννης (1842), Άγιος Αντώνιος με αξιόλογες τοιχογραφίες(ο οποίος και ανήκει στη μονή Αττάλης στο Μπαλί).

Στο χωριό στην τοποθεσία Λατζιμά υπάρχει μια σπηλιά που, σύμφωνα με τις διηγήσεις των κατοίκων, μια φορά το χρόνο πέφτει μια αχτίδα του ήλιου και δημιουργεί αντανάκλαση. Η παράδοση αναφέρει ότι κάποιος κυνηγός τη στιγμή που προσπαθούσε να βρει πέρδικες, βρήκε σ' ένα βάτο το εικόνισμα της Παναγίας Περδικοπούλας. Προσπάθησαν να κτίσουν στο σημείο εκείνο εκκλησία, αλλά και τις δύο φορές που προσπάθησαν έγιναν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και έτσι εγκαταλείφθηκε η ιδέα του κτίσματος της εκκλησίας.

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑ ΑΓΓΕΛΙΑΝΑ
Παλαιό μοναστήρι, που μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ανήκε στη Μονή Προδρόμου του Μπαλή. Είχε δική του περιουσία και γύρω από το ναό σώθηκαν ερείπια κελλιών. Η τοπική παράδοση διέσωσε την πληροφορία ότι εκεί λειτουργούσε μονή. (Πληροφορία από Μ. Νύκταρη, Αγγελιανά) Στο "Tοπωνυμικό Αρχείο Ιστορικού Μουσείου Κρήτης" αναφέρεται ως "Μονή Άγίου Αντωνίου - εκκλησία Αγίου Αντωνίου παλαιά".